Osmanlı Devleti'nin 1. Dünya Savaşı'ndan mağlup ayrılmasından sonra Mondros Mütarekesi'ne rağmen vatan topraklarının işgal edilmeye başlanması üzerine Mustafa Kemal, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a doğru tarihin akışını tersine çevirmek üzere yola çıktı.

Amasya Tamimi ile Erzurum ve Sivas kongrelerinde alınan kararlar, "ulusun egemenliğini yine ulusun sağlayacağı"nı apaçık biçimde ortaya koydu.

GİZLİ OTURUM VE MİSAK-I MİLLİ

1919 sonbaharındaki seçimlerin ardından Osmanlı Mebusan Meclisi 12 Ocak 1920'de, 168 üyesinden 162'sinin katılımıyla bir araya geldi. Mustafa Kemal Paşa, Erzurum mebusu seçilmişti fakat o Ankara'da kaldı. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti yanlısı milletvekillerinin çoğunlukta olduğu bu Meclis, 28 Ocak 1920'de yaptığı gizli oturumda Misakımilli'yi kabul etti.

İstanbul'un 16 Mart'ta düşman kuvvetlerince işgal edilmesi ve Milli Mücadele yanlılarının tek tek tutuklanmaya başlamalarının ardından milletvekilleri ve aydınlar, Kurtuluş Savaşı'nın ana merkezi olan Ankara'ya geçmeye başladı.

Mebusan Meclisi de 18 Mart'ta son kez toplanarak, Meclisin süresiz olarak tatil edilmesini kararlaştırdı.

ANKARA'DA OLAĞANÜSTÜ YETKİLİ BİR MECLİS

Mustafa Kemal, 19 Mart 1920'de yayımladığı genelgeyle "Ankara'da olağanüstü yetkili bir Meclis"in toplanacağını duyurdu.

Genelgede, "Ulusun bağımsızlığını ve devletin kurtarılmasını sağlayacak önlemleri düşünüp uygulamak üzere ulusça olağanüstü yetki verilecek bir Meclisin Ankara'da toplantıya çağrılması ve dağıtılmış olan mebuslardan Ankara'ya gelebileceklerin de bu Meclise katılmaları" istendi.

Bu amaçla yapılacak seçimle belirlenen milletvekilleri ile dağıtılan Osmanlı Mebusan Meclisi'nden kaçarak Ankara'ya gelebilenlerden 84'ü, ilk Mecliste yer aldı. Mustafa Kemal, 22 Nisan 1920'de Büyük Millet Meclisi'nin açılışını duyurduğu genelgesinde ise bundan böyle ''bütün sivil ve askeri makamların ve bütün ulusun emir alacağı en yüksek kat''ın bu Meclis olacağını kaydetti.

CUMA NAMAZINDAN SONRA KURBANLAR KESİLDEREK İLK TBMM AÇILDI

23 Nisan 1920'de, Hacıbayram Camisi'nde cuma namazı kılınıp, kurbanlar kesildikten sonra ilk TBMM, İttihat ve Terakki Kulübü olarak yapılan binada açıldı. Cumhuriyete giden yolda büyük adımlar atılmasını sağlayacak Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 104 yıl önce 23 Nisan'da açılması, Türkiye Cumhuriyetinin kurtuluş mücadelesinin en önemli safhalarından birisi oldu.

TBMM, açıldığından bu yana milli iradenin yansımasının simgesi oldu. TBMM'nin ilk Başkanı Mustafa Kemal Atatürk, 1 Mart 1920 tarihinde Meclisin 4. toplantı yılının açılışında da bunun önemine dikkati çekti.

"MİLLETİN İRADE VE AMAÇLARINA UYMAYANLARIN TALİHİ HÜSRANDIR, ÇÖKMEDİR"

Atatürk'ün sözleri tutanaklara şöyle yansıdı:

"Hep birlikte bakışlarımızı, vicdanımızın merkezi olan millete dikelim. Orada erdemin, vefa ve içten bağlılığın, yenileme arzusunun, egemenlik aşkının ve geleceğin sönmeyen ateşi yanmaktadır. Bu kutsal ateş, kendi içindeki bilgisizlik ve karanlığı yakacak ve bağımsızlığımızın önüne dikilecek olan bütün engelleri yıkacaktır. Efendiler, millet önünde, onun hak ettiği bağımsızlığın önünde, onun layık olduğu gelişme ve yenileme arzusu önünde, her kuvvet ancak milletin irade ve amaçlarına uymak şartıyla yaşayabilir. Milletin irade ve amaçlarına uymayanların talihi hüsrandır, çökmedir.''