MENENJİT HASTALIĞI NEDİR?
Beyin ve spinal kordu çevreleyen pia ve araknoid zarıninfeksiyoz ve noninfeksiyoz nedenJerle gelisen akut ya da kronik inflamasyonuna menenjit denir. Menenjit, hemen her yaş grubunda görülebilen ciddi bir enfeksiyondur Akut bakteriyel menenjit (ABM) yuksek oranda mortaliteye neden olabilen ciddi bir infeksiyon hastalığıdır. Menenjit olusturan etkenler; bakteriler, virüsler, mantarlar, spiroketler, riketsiyalar,protozoa, helmintler ve diger etkenler olabilir. Streptoccocus pneumoniae, Neisseria meningitidis ve Haemophilus influanzae akut bakteriyel menenjitin %80-85’inden sorumlu bakterilerdir.
MENENJİT HASTALIĞI NEDEN OLUR?
Yetişkinlerde ve küçük çocuklarda menenjitin ortaya çıkmasında en fazla etkili olan faktör, pnömokoklardır. Menenjite neden olan pnömokoklar aynı zamanda zatürre, sinüzit ve orta kulak iltihabı gibi hastalıklarına da neden olur. Aşı ile bu durumun önüne geçmek mümkündür. Bir diğer önemli sebep ise meningokoklardır. Aynı şekilde yetişkin ve bebeklerde menenjit ve üst solunum yolu enfeksiyonuna neden olur. Çok kolay bulaşabilir dolayısıyla yurtlar, kışlalar gibi kalabalık ortamlarda sık görülür. Menenjite neden olan diğer bir faktör ise listeriadır. Besinlerle kolaylıkla bulaşabilen bu bakteriler özellikle hamileler için çok tehlikelidir. Çünkü anneden plasentaya geçerek bebekte ölümcül enfeksiyonlara yol açabilirler.
MENENJİT TÜRLERİ NELERDİR?
Menenjit türleri kişide oluşan belirtilere ve nedenine bağlı olarak farklılık gösterir. Menenjit türleri şöyle sıralanabilir:
Bakteriyel menenjit: Bakterilerin beyin ve omurilik zarlarına ulaşarak enfeksiyona neden olmasıdır. Bu menenjit türüne pnömokok menenjit de denir. eisseria meningitidis bakterisinin oluşturduğu menenjit de tehlikeli türlerdendir. Bakteri, beyin zarına ulaşabilir. 1 yaş altı bebeklerde sık görülür. Haemophilus influenza türü de çocuklarda sık görülür. Eklem iltihabı ve kan zehirlenmesine neden olabilir. Listeria monocytogenes, iyi pişmeyen etlerde, pastörize olmayan süt ve süt ürünlerinde olur. Hamilelerde, çocuklarda, bağışıklık sistemi zayıf olanlarda görülebilir. Hamilelerde bebek kaybına neden olabilir.
Viral menenjit: Bakteriyel olana göre daha hafif seyretmektedir. Influenza, HIV, Herpes gibi virüsler menenjite neden olabilmektedir.
Parazitik menenjit: Belirli parazitlerin neden olduğu menenjit, parazitik olarak ifade edilir. Nadir görülen bu durum dışkı, toprak ile temas, parazit enfeksiyonu olan hayvansal gıdalardan kişiye geçebilir.
Fungal menenjit: Fungal menenjit, mantarların sebep olduğu menenjit türüdür. AIDS olan kişilerde bu türü geçirme konusunda riskli grup arasında yer alır.
MENENJİT BELİRTİLERİ NELERDİR?
Menenjit için klinik belirtiler, baş ağrısı, boyunda ve ensede sertlik, ateş, kusma, konsantre olmada zorluk, ışığa karşı hassasiyet, iştahsızlık ve sinir halidir. Bazı vakalarda epilektik nöbetlerde görülebilmektedir.
Menenjit belirtileri şunlardır:
- Ateş
- Şiddetli ve yoğun baş ağrısı
- Işığa karşı duyarlılık (fotofobi)
- Boyun ve ensede sertlik
- Zihinde bulanıklık (konfüzyon)
- Halsizlik ve aşırı uyku hali
- Konsantre olmada güçlük
- Kusma
- Nöbetler
- Eklem ağrıları
- Sinirli olma gibi duygudurum bozuklukları
- İştah kaybı
- Döküntüye benzeyen küçük yuvarlak noktalar
BEBEKLERDE MENENJİT BELİRTİLERİ NELERDİR?
Bebekler yetişkinlerdeki gibi baş ağrısı, ense sertliği ve mide bulantısı gibi menenjit belirtileri göstermeyebilir. Bebeklerde görülen menenjit belirtileri şöyle sıralanır:
- Bebeğin bıngıldağının şişmesi
- İştahsızlık
- Uykudan uyanmada zorluk
- Sürekli uyku hali
- Düşük enerji
- Yavaş tepkiler
- Sürekli ağlama
Menenjit Neden Olur?
Menenjit farklı bakterilerden veya virüslerden kaynaklanabilmektedir. Menenjitler, kabakulak, herpes virüs, pnömokok, meningokok, H. İnfluenza, b tipi bakterileri, mantar ve parazit kaynaklı olabilir. Bunun yanında tam tedavi edilmemiş orta kulak iltihabı, sinüzit, mastoidit gibi enfeksiyonlardan sonra görülebilir. Menenjit nedenleri türüne göre farklılık gösterir.
Bakteriyel menenjitin nedenleri:
- Streptococcus pnömonisi
- Tüberküloz
- Hemofilus gribi
- Listeria monocytogenes.
- Strep A enfeksiyonu
- Neisseria meningitidis (bakteri)
- Escherichia coli (E. coli.)
Viral menenjitin nedenleri:
- Grip
- Batı Nil virüsü
- Lenfositik koriomenenjit virüsü
- Kabakulak
- Çocuk felcine neden olmayan enterovirüsler
- Herpes virüsleri
- Kızamık
Menenjit Teşhisi Nasıl Konulur?
Menenjit teşhisi için öncelikle fizik muayene yapılır. Muayenede ense sertliği, sinir sistemi bulguları, ciltte döküntü varlığı araştırılır. Tetkikler ile vücutta bakteri ya da virüs varlığına dair sonuçlar incelenir. Bel omurlarından beyin-omurilik sıvısı alınıp, bakteri veya virüs varlığına bakılır.
Görüntüleme (MR veya BT) ile beyinde bir değişiklik olup olmadığı incelenir. Bu tetkiklerle birlikte menenjit teşhisi konulabilmektedir. Yüksek ateş, bilinç bulanıklığı durumunda hastaneye başvurmak gerekmektedir. Genelde çocuklarda bulantı, özellikle beslenme ile ilişkisiz fışkırır tarzda kusma, ışığa bakamama durumu önemli bulgulardandır.
Menenjit Tedavisi
Bakteriyel menenjit tedavisi antibiyotik ile gerçekleştirilir. Kültür sonuçlarına, yaşa ve risklere göre tedavi süresi ve ilaç türü değişebilir. Ateş, terleme, kusma olduysa kaybedilen sıvı yerine konulmaktadır. Bazı durumlarda beyinde ödem oluşursa, farklı ilaç tedavileri başlanabilir.
Tetkiklerde menenjit bulgusu bulunmazsa antibiyotik verilmişse bu tedavi durdurulur. Ancak bakteriyel menenjit ciddi bir durumdur. Tedavi zamanında uygulanmazsa kalıcı zihinsel bozukluklar oluşabilir. Viral menenjit durumunda da antiviral ilaç tedavisi başlanabilir. Tedaviye uyum ve istirahat çok önemlidir. Bazı durumlarda tedavi hastanede devam edebilmektedir.
MENENJİT HASTALIĞI BULAŞICI MI?
Meningokok infeksiyonlarında tek rezervuar insandır. Meningokok menenjitinde bulaş, enfekte kişinin burun ya da boğazından direk temas ya da damlacık yolu ile gercekleşmektedir.
Çocukluk çağının en çok korkulan bulaşıcı hastalıklarının başında gelen menenjit, ölümle sonuçlanabileceği gibi kalıcı hasarlar bırakabilir. Özellikle 6-12 ay arasındaki bebekleri etkileyen bu hastalığın bulaşması havadan damlacık yoluyla olur. Bağışıklık sistemi yeterince gelişmeyen bebeklerde çok ciddi risklere neden olan menenjit, kan ve beyin bariyerindeki anatomik zayıflıktan dolayı daha kolay bulaşır. Bu durum aynı zamanda hastalığın vücutta çok hızlı yayılmasına neden oluyor. Bu sebeple menenjite çok hızlı müdahale edilmesi gerekiyor.
MENENJİT AŞISI NE ZAMAN YAPILIR?
Korunmada, hekim tarafından uygun görülen yakın temaslı kişilere proflaktik(koruyucu) antibiyotik verilmesi önemlidir.
Aşısı, ülkemizde sadece risk gruplarına yapılmakta ve rutin bağışıklama takvimi içinde yer almamaktadır. Türk Silahlı Kuvvetleri’nde er ve erbaşlara rutin olarak uygulanmasının yanı sıra, hastalık etkeninin sürekli olarak görüldüğü bölgeleri ziyaret edecek olanlara (Hac ziyareti gibi) aşı yapılmaktadır.